Η διάβρωση της κοινωνικής συνοχής της Ε.Ε και η αναθεώρηση του Δημοσιονομικού Συμφώνου και της οικονομικής διακυβέρνησηςρνησης : κριτική και εναλλακτικές - Πρώτη έκδοση. - Αθήνα: Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, 2023

“Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και το πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της Ε.Ε. βρίσκονται σήμερα υπό αναθεώρηση. Το παρόν κείμενο εργασίας μελετά τις αρνητικές επιπτώσεις των διαδοχικών κρίσεων της τελευταίας δεκαπενταετίας στην κοινωνική συνοχή της Ε.Ε. και αξιολογεί κατά πόσο οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο Δημοσιονομικό Σύμφωνο δημιουργούν καλύτερες προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ και εντός των κρατών μελών της Ε.Ε. Η ανάλυση των τάσεων κοινωνικής σύγκλισης/απόκλισης μεταξύ κρατών μελών και εξέλιξης των ανισοτήτων εντός τους τεκμηριώνει τη διάβρωση της κοινωνικής συνοχής μεταξύ 2008 και 2022. Η παλιά και η νέα «περιφέρεια» της Ε.Ε. ακολούθησαν αντίθετες πορείες. Η Νότια Ευρώπη (παλιά περιφέρεια) απόκλινε από τις χώρες του «κέντρου» και το μέσο όρο της Ε.Ε. σε όλα τα βασικά οικονομικά και κοινωνικά μεγέθη και δείκτες ευημερίας, ενώ τα νέα κράτη μέλη που εντάχθηκαν στην Ε.Ε. με τις διευρύνσεις του 2004, του 2007 και του 2013 (νέα περιφέρεια) συνέκλιναν. Ταυτόχρονα, οι εισοδηματικές ανισότητες, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός αυξήθηκαν στις περισσότερες χώρες του «κέντρου» της Ε.Ε.

Έχοντας εξετάσει κριτικά τους προτεινόμενους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή νέους δημοσιονομικούς κανόνες και το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της Ε.Ε., το κείμενο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αυτή παρέχει στα υπερχρεωμένα κράτη μέλη ένα πολύ περιορισμένο πρόσθετο δημοσιονομικό περιθώριο ελιγμών, με αντάλλαγμα έναν αυστηρότερο, σε σχέση με τον ισχύοντα, έλεγχο από την Επιτροπή και το Συμβούλιο της συμμόρφωσής τους με τα κριτήρια της Ε.Ε. για τις επιλέξιμες επενδύσεις και τις κατάλληλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο. Κυρίως, όμως, η νέα διαδικασία δεν συνδυάζεται με την επέκταση της δημοσιονομικής δυνατότητας της Ε.Ε., ιδιαίτερα μετά τη λήξη του NextGenerationEU, ώστε να βοηθηθούν τα κράτη μέλη στο να πραγματοποιήσουν τον αναγκαίο οικολογικό, τεχνολογικό και βιομηχανικό μετασχηματισμό των οικονομιών τους και προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες μεταξύ και εντός των κρατών μελών με την ενίσχυση της πολιτικής συνοχής. Η έλλειψη εθνικού και ευρωπαϊκού δημοσιονομικού χώρου είναι κραυγαλέα στη σημερινή συγκυρία όπου τα κράτη μέλη καλούνται να ασκήσουν περιοριστική δημοσιονομική πολιτική σε ένα διεθνές περιβάλλον υψηλών επιτοκίων.

Στο κείμενο συζητούνται εναλλακτικές προτάσεις για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της Ε.Ε.“.