Δίκαιο του Ελεύθερου Ανταγωνισμού - 4η Έκδοση. - Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 2020

Πρόλογος 4ης έκδοσης	Σελ. VII
Πρόλογος 3ης έκδοσης	Σελ. IX
Συντομογραφίες	Σελ. XVII
Ι. Θεμελιώδεις έννοιες
Α. Τα δύο βασικά συστήματα οικονομικής οργάνωσης των κοινωνιών	Σελ. 1
Β. Ο ανταγωνισμός ως ρυθμιστική αρχή της οικονομίας
1. Το πεδίο αναφοράς: Η αγορά	Σελ. 3
2. Έννοια, μορφή και λειτουργίες του ανταγωνισμού	Σελ. 5
2.1 Έννοια και μορφή	Σελ. 5
2.2. Λειτουργίες	Σελ. 8
3. Λόγοι προστασίας του ανταγωνισμού	Σελ. 11
3.1. Το παράδοξο της αυτοαναίρεσης του ανταγωνισμού	Σελ. 11
3.2. Η ανάσχεση της διαδικασίας συγκέντρωσης	Σελ. 12
3.2.1. Έννοια συγκέντρωσης	Σελ. 12
3.2.2. Είδη	Σελ. 12
3.2.3. Στόχος: Οι ανοικτές αγορές	Σελ. 12
3.3. Η ratio της προστασίας: οικονομικο-κοινωνικοπολιτική	Σελ. 13
4. Ο ρόλος του δικαίου του ανταγωνισμού	Σελ. 15
4.1. Η σημασία του δικαίου του ανταγωνισμού	Σελ. 15
4.2. Οι σκοποί	Σελ. 15
4.3. Η προέλευση: Αμερικανικό δίκαιο	Σελ. 16
4.4. Ευρωπαϊκό δίκαιο (γενικά)	Σελ. 17
4.5. Ελληνικό δίκαιο	Σελ. 18
4.6. Διάκριση από αθέμιτο ανταγωνισμό	Σελ. 19
Γ. Υπάρχει κάποιο πρότυπο ανταγωνισμού;
1. Ο ανταγωνισμός ως αυτοσκοπός	Σελ. 20
2. Ο βαθμός ανταγωνισμού	Σελ. 20
3. Οι διάφορες Σχολές	Σελ. 22
3.1. Τέλειος ανταγωνισμός (πολυπώλιο στην τέλεια αγορά, Νεοκλασσική Σχολή)	Σελ. 22
3.2. Η νεοαυστριακή Σχολή	Σελ. 25
3.3. Η Σχολή του Freiburg (Ordoliberalismus)	Σελ. 26
3.4. Ατελής - αποτελεσματικός ανταγωνισμός (workability concepts)	Σελ. 28
3.4.1. Η συμβολή του Schumpeter - η καινοτόμος επιχείρηση	Σελ. 28
3.4.2. Ο αποτελεσματικός ανταγωνισμός (workable competition)	Σελ. 28
3.4.3. Η Σχολή του Harvard	Σελ. 29
3.4.4. Ο λειτουργικός ανταγωνισμός (Funktionsfähiger Wettbewerb)	Σελ. 31
3.5. Η Σχολή του ελεύθερου ανταγωνισμού (Konzept der Wettbewerbs­freiheit)	Σελ. 31
3.6. Η Σχολή του Chicago	Σελ. 32
3.6.1. Το ιδεολογικό υπόβαθρο	Σελ. 32
3.6.2. Σκοπός δικαίου ανταγωνισμού	Σελ. 33
3.6.3. Ιδιότητες/γνωρίσματα αγοράς	Σελ. 34
3.6.4. Πρακτικές συνέπειες σε επίπεδο πολιτικής ανταγωνισμού	Σελ. 34
3.6.5. Κριτική	Σελ. 36
3.7. Η Post-Chicago προσέγγιση: Η νέα κλαδική Οικονομική	Σελ. 36
4. Αποτίμηση - Προς μια (νομική) θεωρία περιορισμών του ανταγωνισμού;	Σελ. 37
Δ. Ιστορικά: Η πορεία προς τη δημιουργία ανταγωνιστικής αγοράς	Σελ. 45
1. Παράγοντες γένεσης	Σελ. 45
1.1. Η κοινωνική αποδοχή του κέρδους ως κινήτρου οικονομικής δράσης	Σελ. 46
1.2. Η «απελευθέρωση» των βασικών συντελεστών παραγωγής (γη-εργασία-κεφάλαιο)	Σελ. 49
1.3. Η επινόηση της μετοχικής επιχείρησης	Σελ. 50
1.4. Η ανάδειξη του ανταγωνισμού ως γενικής οργανωτικής αρχής της οικονομίας	Σελ. 51
2. Κατάληξη	Σελ. 52
ΙΙ. Απαγόρευση οριζόντιων συμπράξεων: Συμφωνίες, αποφάσεις και εναρμονισμένες πρακτικές [άρθρο 101 §1 ΣΛΕΕ, άρθρο 1 Ν 3959/2011]
Α. Εισαγωγικά: καρτέλ-σύμπραξη-συνεργασία επιχειρήσεων	Σελ. 55
B. Η δομή του κανόνα	Σελ. 59
1. Η αλλαγή παραδείγματος: Η εκ του νόμου εξαίρεση άμεσης εφαρμογής	Σελ. 59
2. Αξιολόγηση σε 2 στάδια	Σελ. 60
3. Η θεμελιώδης αρχή της υπεροχής του ενωσιακού δικαίου	Σελ. 61
4. Πεδίο εφαρμογής: Οριζόντιες και κάθετες συμφωνίες	Σελ. 62
5. Η σχετική αγορά	Σελ. 63
Γ. Τα στοιχεία του πραγματικού	Σελ. 63
1. Γενικά	Σελ. 63
2. Παρεμπόδιση, περιορισμός ή νόθευση του ανταγωνισμού ως αντικείμενο ή αποτέλεσμα της συμφωνίας, της απόφασης ή της εναρμονισμένης πρακτικής	Σελ. 64
2.1. Οι 3 εκφάνσεις των περιορισμών του ανταγωνισμού	Σελ. 64
2.2. Inter partes ή τριτενέργεια;	Σελ. 64
2.3. Ο περιορισμός του ανταγωνισμού ως αντικείμενο ή αποτέλεσμα της σύμπραξης	Σελ. 68
2.4. Τελολογικός περιορισμός εφαρμογής του κανόνα απαγόρευσης	Σελ. 70
3. Υποκείμενα απαγόρευσης: επιχειρήσεις και ένωση επιχειρήσεων	Σελ. 72
3.1. Επιχείρηση	Σελ. 72
3.1.1. Στοιχεία της έννοιας	Σελ. 72
3.1.2. Η «υποκειμενικοποίηση» της επιχείρησης	Σελ. 73
3.1.3. Συμπέρασμα - Ορισμός	Σελ. 73
3.1.4. Περιπτωσιολογία: άρνηση και κατάφαση της ιδιότητας της επιχείρησης	Σελ. 73
3.2. Ενώσεις επιχειρήσεων	Σελ. 80
4. Αντικείμενα απαγόρευσης: τα μέσα υλοποίησης σύμπραξης (συμφωνία, απόφαση, εναρμονισμένη πρακτική)	Σελ. 80
4.1. Συμφωνία	Σελ. 80
4.1.1. Έννοια	Σελ. 80
4.1.2. Οι συμφωνίες κυρίων (gentlemen’s agreement)	Σελ. 82
4.1.3. Οι ex lege συμπράξεις	Σελ. 83
4.1.4. Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας	Σελ. 83
4.1.5. Τυπολογία ανάλογα με τη φύση της συμφωνίας	Σελ. 84
4.2. Απόφαση ένωσης επιχειρήσεων	Σελ. 101
4.3. Εναρμονισμένες πρακτικές	Σελ. 102
4.3.1. Εννοιολογική προσέγγιση - οριοθέτηση	Σελ. 102
4.3.2. Ο προβληματισμός της διάκρισης προς την παράλληλη συμπεριφορά	Σελ. 104
4.3.3. Οριοθέτηση της απλής από την ενσυνείδητη παράλληλη συμπεριφορά	Σελ. 108
4.3.4. Η απόδειξη της εναρμόνισης	Σελ. 116
5. Επηρεασμός του εμπορίου μεταξύ των κρατών-μελών	Σελ. 132
6. Έννομες συνέπειες των αντιανταγωνιστικών συμπράξεων	Σελ. 135
6.1 Αυτοδίκαιη ακυρότητα (ipso jure)	Σελ. 135
6.2. Αποζημίωση θιγόμενων από απαγορευμένες συμπράξεις	Σελ. 137
7. Η γενική ρήτρα της εκ του νόμου εξαίρεσης	Σελ. 138
7.1. Σύστημα αυτοαξιολόγησης	Σελ. 138
7.2. Η Μαύρη λίστα	Σελ. 139
7.3. Οι προϋποθέσεις της εξαίρεσης	Σελ. 140
7.3.1. Γενικές παρατηρήσεις	Σελ. 140
7.3.2. Οι κατ’ ιδίαν προϋποθέσεις	Σελ. 142
ΙΙΙ. Κάθετες συμπράξεις
Α. Η λογική της διακριτής αντιμετώπισής τους	Σελ. 149
Β. Έννοια - Διακρίσεις	Σελ. 150
Γ. Οικονομική - εμπορική λειτουργία και αξιολόγηση καθέτων συμφωνιών	Σελ. 152
Δ. Νομική αντιμετώπιση καθέτων συμπράξεων	Σελ. 155
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις	Σελ. 155
2. Οι Κανονισμοί ομαδικής απαλλαγής (block exemptions/regulations) για τις κάθετες συμπράξεις	Σελ. 157
2.1. Οι προϊσχύοντες Κανονισμοί ομαδικής απαλλαγής	Σελ. 157
2.2. Ο ισχύων Καν. (ΕΕ) 330/2010	Σελ. 158
2.2.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις	Σελ. 158
2.2.2. Η απαλλαγή	Σελ. 160
2.2.3. Άρση απαλλαγής	Σελ. 162
3. Η αντιμετώπιση των καθέτων συμφωνιών εκτός πεδίου εφαρμογής του Καν. (ΕΕ) 330/2010	Σελ. 165
3.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις	Σελ. 165
3.2. Στάδια αξιολόγησης μεμονωμένου κάθετου περιορισμού	Σελ. 166
4. Οι κάθετες συμφωνίες ήσσονος σημασίας (de minimis)	Σελ. 167
5. Τελική τυπολογική αξιολόγηση	Σελ. 169
Ε. Μορφές καθέτων περιορισμών του ανταγωνισμού	Σελ. 172
1. Αποκλειστική διανομή	Σελ. 172
2. Επιλεκτική διανομή	Σελ. 174
3. Αποκλειστική προμήθεια	Σελ. 180
4. Δικαιόχρηση/franchising	Σελ. 182
5. Εμπορική αντιπροσωπεία	Σελ. 184
ΙV. Έλεγχος μονομερούς αντιανταγωνιστικής (μονοπωλιακής) συμπεριφοράς: Απαγόρευση κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης	Σελ. 191
Εισαγωγικές παρατηρήσεις	Σελ. 191
Α. Η δομή του κανόνα (άρθρο 102 ΣΛΕΕ)	Σελ. 193
Β. Η έννοια της επιχείρησης	Σελ. 193
Γ. Η έννοια της δεσπόζουσας θέσης	Σελ. 195
1. Γενικά στοιχεία	Σελ. 195
2. Συλλογική δεσπόζουσα θέση	Σελ. 198
Δ. Σχετική αγορά	Σελ. 199
1. Σχετική αγορά προϊόντων/υπηρεσιών	Σελ. 200
2. Σχετική γεωγραφική αγορά	Σελ. 202
3. Σχετική χρονική αγορά	Σελ. 203
4. Οριοθέτηση σχετικής αγοράς - SSNIP test	Σελ. 204
5. Μερίδια αγοράς	Σελ. 205
6. Δευτερoγενείς αγορές (aftermarkets)	Σελ. 207
Ε. Δεσπόζουσα θέση εντός της εσωτερικής αγοράς ή σημαντικού τμήματός της	Σελ. 208
ΣΤ. Καταχρηστική εκμετάλλευση	Σελ. 209
1. Έννοια κατάχρησης	Σελ. 209
2. Εκφάνσεις καταχρηστικής εκμετάλλευσης	Σελ. 213
2.1. Συμφωνίες αποκλειστικότητας (exclusive dealing)	Σελ. 213
2.1.1. Υποχρέωση αποκλειστικής αγοράς (exclusive purchasing)	Σελ. 214
2.1.2. Χορήγηση εκπτώσεων υπό προϋποθέσεις (conditional rebates)	Σελ. 216
2.2. Δέσμευση και δεσμοποίηση (tying & bundling)	Σελ. 221
2.3. Τακτική εξόντωσης (predation)	Σελ. 226
2.4. Άρνηση συναλλαγής (πώλησης/ προμήθειας, Refusal to Supply) και συμπίεση του περιθωρίου κέρδους (Margin squeeze)	Σελ. 230
2.5. Variae καταχρηστικές πρακτικές	Σελ. 240
2.5.1. Καταχρηστική (παρελκυστική) προσφυγή στο δικαστήριο	Σελ. 240
2.5.2. Επηρεασμός της νομοθετικής/εκτελεστικής εξουσίας	Σελ. 241
2.5.3. Συγκεντρώσεις επιχειρήσεων	Σελ. 241
Ζ. Επηρεασμός ενωσιακού εμπορίου	Σελ. 242
1. Γενική θεώρηση	Σελ. 242
2. Ειδικές περιπτώσεις	Σελ. 244
2.1. Καταχρήσεις δεσπόζουσας θέσης που καλύπτουν ένα μόνο κράτος μέλος	Σελ. 244
2.2. Κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης που καλύπτει μέρος μόνο κράτους μέλους	Σελ. 245
V. Συγκεντρώσεις επιχειρήσεων
Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις - Η προβληματική των συγκεντρώσεων	Σελ. 247
Β. Έννοια συγκέντρωσης – Διακρίσεις – Σχετική αγορά	Σελ. 250
1. Δημιουργία μίας ενιαίας οικονομικής μονάδας	Σελ. 250
2. Διακρίσεις	Σελ. 250
2.1. Συγχώνευση	Σελ. 252
2.2. Απόκτηση ελέγχου	Σελ. 253
2.2.1 Γενικά - Οι μορφές, οι τρόποι και το αντικείμενο του ελέγχου	Σελ. 253
2.2.2. Ειδικότερα: Η έννοια του ελέγχου στο δίκαιο των συγκεντρώσεων	Σελ. 255
3. Ορισμός της σχετικής αγοράς	Σελ. 265
3.1. Γενικά	Σελ. 265
3.1.1. Αγορά προϊόντων	Σελ. 265
3.1.2. Γεωγραφική αγορά	Σελ. 266
3.2. «Επηρεαζόμενες» αγορές	Σελ. 267
4. Εμπόδια εισόδου (entry barriers)	Σελ. 268
Γ. Αξιολόγηση συγκεντρώσεων	Σελ. 269
1. Κριτήρια απαγόρευσης	Σελ. 269
1.1. Η δημιουργία ή ενίσχυση δεσπόζουσας θέσης	Σελ. 269
1.2. Η δημιουργία ή ενίσχυση συλλογικής δεσπόζουσας θέσης (επιπτώσεις συντονισμένης συμπεριφοράς – tacit collusion)	Σελ. 271
1.3. Μονομερείς επιπτώσεις (μη συντονισμένες συμπεριφορές)	Σελ. 274
2. Επιτρεπτές συγκεντρώσεις. Δικαιολογητικοί λόγοι	Σελ. 277
2.1. Συγκεντρώσεις συνδεόμενες με βελτίωση αποτελεσματικότητας (efficiency defense)	Σελ. 277
2.2. Εξυγιαντικές συγχωνεύσεις (failing firm defense)	Σελ. 279
3. Πεδίο εφαρμογής	Σελ. 281
3.1. Οριζόντιες συγκεντρώσεις	Σελ. 281
3.2. Μη οριζόντιες συγκεντρώσεις	Σελ. 282
3.2.1. Κάθετες συγκεντρώσεις	Σελ. 285
3.2.2. Συγκεντρώσεις εταιριών ετερογενών δραστηριοτήτων	Σελ. 289
3.3. Συγκέντρωση με δυνητικό ανταγωνιστή	Σελ. 291
3.4. Συγκεντρώσεις ΜΜΕ	Σελ. 292
Δ. Δικαιοδοσία – Κριτήρια προσδιορισμού	Σελ. 294
1. Γενικά	Σελ. 294
2. Συγκεντρώσεις με ενωσιακή διάσταση	Σελ. 296
3. Συγκεντρώσεις που υπάγονται στην αρμοδιότητα της Ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού	Σελ. 297
4. Κύκλος εργασιών	Σελ. 298
5. Σύστημα παραπομπής υποθέσεων συγκέντρωσης – Ανακατανομή δικαιοδοσίας	Σελ. 299
5.1. Παραπομπές πριν τη γνωστοποίηση	Σελ. 300
5.2. Παραπομπές μετά τη γνωστοποίηση	Σελ. 303
Ε. Διαδικασία	Σελ. 306
1. Ενώπιον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής	Σελ. 306
1.1. Υποχρέωση προς γνωστοποίηση	Σελ. 306
1.2. Αναστολή πραγματοποίησης της συγκέντρωσης	Σελ. 307
1.3. Αρχική έρευνα (1η φάση)	Σελ. 308
1.4. Σε βάθος έρευνα (2η φάση)	Σελ. 309
2. Ενώπιον της Ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού	Σελ. 311
2.1. Υποχρέωση προς γνωστοποίηση	Σελ. 311
2.2. Αναστολή πραγματοποίησης της συγκέντρωσης	Σελ. 313
2.3. Προκαταρκτική έρευνα (1η φάση)	Σελ. 314
2.4. Διαδικασία πλήρους διερεύνησης (2η φάση)	Σελ. 315
3. Δεσμεύσεις - Διορθωτικά μέτρα	Σελ. 317
ΣΤ. Δικαστικός έλεγχος αποφάσεων	Σελ. 318
1. Ευρωπαϊκής Επιτροπής	Σελ. 318
2. Ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού	Σελ. 320
VI. Η προβληματική της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία	Σελ. 323
Α. Οι ιδιαιτερότητες των δημοσίων επιχειρήσεων κατ’ άρθρο 106 ΣΛΕΕ	Σελ. 323
1. Γενικά	Σελ. 323
2. Δέσμευση των κρατών-μελών από το άρθρο 106 §1 ΣΛΕΕ	Σελ. 324
2.1. Τα υποκείμενα της απαγόρευσης	Σελ. 324
2.1.1. Οντότητες με οικονομική δραστηριότητα	Σελ. 324
2.1.2. Δημόσια επιχείρηση	Σελ. 325
3. Κρατικό μέτρο	Σελ. 326
4. Η εξαίρεση από τον κανόνα: Η εκπλήρωση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος	Σελ. 326
Β. Κρατικές ενισχύσεις	Σελ. 327
1. Γενικά	Σελ. 327
2. Προϋποθέσεις εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 107 §1 ΣΛΕΕ	Σελ. 328
2.1. Χορήγηση οικονομικού πλεονεκτήματος σε μία επιχείρηση ή κλάδο παραγωγής	Σελ. 328
2.2 Επιλεκτικότητα (selectivity)	Σελ. 329
2.3. Χρηματοδότηση του πλεονεκτήματος με κρατικούς πόρους	Σελ. 330
2.4. Πιθανότητα νόθευσης του ανταγωνισμού και διατάραξης των ενδοενωσιακών συναλλαγών	Σελ. 331
3. Απαλλασσόμενες ενισχύσεις	Σελ. 332
4. Ανακτήσεις	Σελ. 333
4.1. Γενικά	Σελ. 333
4.2. Έννοια - σκοπός	Σελ. 333
4.3. Διαδικασία	Σελ. 334
Παράρτημα Βασική νομοθεσία Δικαίου Ελεύθερου Ανταγωνισμού	Σελ. 337
1. Ν 3959/2011	Σελ. 339
2. Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)	Σελ. 398
3. Κανονισµός (ΕΚ) 1/2003 του Συµβουλίου της 16ης Δεκεµβρίου 2002	Σελ. 403
4. Κανονισµός (ΕΕ) 330/2010 της Επιτροπής της 20ής Απριλίου 2010	Σελ. 436
5. Κανονισµός (ΕΚ) 139/2004 του Συµβουλίου της 20ής Ιανουαρίου 2004	Σελ. 446
6. Sherman antitrust Act, 15 U.S.C. §§ 1-9	Σελ. 486
7. Clayton Act, 15 U.S.C. §§ 12-18a	Σελ. 489
8. Gesetz gegen Wettbewerbsbeschränkungen (GWB)	Σελ. 507
9. Competition Act 1998	Σελ. 542
10. Code de commerce	Σελ. 547
Βιβλιογραφία	Σελ. 551