Bibliographic Info
Η παρούσα μονογραφία στην οποία προλογίζει ο Εμμανουήλ Ρούκουνας, αποτελεί το δεύτερο έργο στη «Σειρά του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου» και έχει ως αντικείμενο την ανθρώπινη διάσταση του διεθνούς δικαίου. Η επιχειρούμενη απόδοση ανθρώπινης διάστασης στο διεθνές δίκαιο επαναπροσδιορίζει τους στόχους του διαρκούς διευρυνόμενου κλάδου του.
Έως πολύ πρόσφατα επικρατούσε η άποψη ότι η διεθνής προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου ήταν ένα παρακλάδι του διεθνούς δικαίου, μάλλον απομακρυσμένο από τον κυρίως κορμό της διεθνούς δικαιοταξίας. Η κρατούσα θέση στη θεωρία ήταν ότι το δημόσιο διεθνές δίκαιο διέπει κατά πρώτο λόγο τις διακρατικές σχέσεις και δευτερευόντως τους διεθνείς οργανισμούς, το δε άτομο και γενικότερα ο ιδιωτικός παράγοντας δεν είναι παρά αντικείμενο της διεθνούς έννομης τάξης ή άθυρμα των διεθνών σχέσεων. Στόχος αυτής της μελέτης είναι να καταδείξει ότι η θέση αυτή είναι πλέον ξεπερασμένη. Παρά τις αναμφισβήτητες ιδιαιτερότητές της, η διεθνής προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του κλάδου. Το γενικό διεθνές δίκαιο επηρεάζει τα δικαιώματα του ανθρώπου, άλλοτε θετικά και άλλοτε περιοριστικά και συγχρόνως επηρεάζεται από αυτά. Ειδικότερα τα δικαιώματα του ανθρώπου και οι αξίες που αυτά ενσαρκώνουν έχουν επιδράσει στις πηγές του διεθνούς δικαίου, σε μια σειρά παραδοσιακών θεσμών που σχετίζονται με τις εξωτερικές σχέσεις του κράτους, στη θεωρία περί «υποκειμένων» της διεθνούς έννομης τάξης και τελικά στην ίδια τη δομή και φυσιογνωμία του κλάδου.
Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος που αφορά στο νομικό υπόβαθρο της διεθνούς προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αναλύονται οι διάφορες πηγές του διεθνούς δικαίου, η δικαιοδοσία των Κρατών και η εξω-εδαφική εφαρμογή των δικαιωμάτων του ανθρώπου, η επίδραση του δικαίου περί ευθύνης των Κρατών στην προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου καθώς επίσης και το διεθνές δίκαιο ως φραγμός στις παρεκκλίσεις σε περιόδους κρίσης. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται το διεθνές δίκαιο ως περιορισμός των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Συγκεκριμένα εξετάζεται η ετεροδικία ως προστατευτική ασπίδα κρατικών συμφερόντων και το απυρόβλητο των διεθνών οργανισμών.
Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται τα δικαιώματα του ανθρώπου ως παράγων εξέλιξης του διεθνούς δικαίου. Εξηγείται ειδικότερα στο πρώτο κεφάλαιο, η επίδραση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στις πηγές του διεθνούς δικαίου και στις διεθνείς σχέσεις του Κράτους. Στο δεύτερο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους παρουσιάζονται τα δικαιώματα του ανθρώπου ως παράγων ανατροπών στο διεθνές δίκαιο και το αντικείμενο της μελέτης εκτείνεται επιπλέον και στην επίδραση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στη θεωρία των «υποκειμένων» του διεθνούς δικαίου και στην επίδρασή τους στη δομή του διεθνούς δικαίου.
Γενικό διεθνές δίκαιο και δικαιώματα του ανθρώπου αλληλεπιδρούν σε διάφορα επίπεδα και σε μεγάλο εύρος επιμέρους ζητημάτων. Το διεθνές δίκαιο συνιστά το νομικό υπόβαθρο της διεθνούς προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου και συγχρόνως τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν σημαντικό παράγοντα εξέλιξης του γενικού διεθνούς δικαίου. Οι εξελίξεις και οι ανατροπές που παρουσιάζονται από τον συγγραφέα με την παρούσα μονογραφία συνθέτουν μια εικόνα του γενικού διεθνούς δικαίου πολύ διαφορετική από εκείνη που προέβαλαν οι κλασικοί θεωρητικοί του κλάδου αλλά και οι σημαντικοί σύγχρονοι συγγραφείς. Παρά τις σθεναρές αντιδράσεις, όπως εξηγεί ο συγγραφέας το κρατοκεντρικό μοντέλο έχει υποστεί ουσιαστικές ρωγμές με ορατές συνέπειες σε επιμέρους τομείς κομβικής σημασίας. Ο συγγραφέας χειρίζεται με άνεση τη δογματική του διεθνούς δικαίου ως φορέως και των ανθρώπινων δικαιωμάτων και παρέχει στον αναγνώστη εντυπωσιακή εποπτεία των επιτευγμάτων και των δυσχερειών που παρουσιάζει η σημερινή πολυμορφία διεθνών κανόνων και οργάνων.
