Βιβλιογραφικά στοιχεία
Το παρόν σύγγραμμα επιχειρεί να χαρτογραφήσει την ιστορία της μανίας και της μελαγχολίας στην ιατρική σκέψη της ελληνο-ρωμαϊκής αρχαιότητας μέσα από την ανθολόγηση, τη μετάφραση και τον εκτενή σχολιασμό κειμένων που χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα π.Χ. και φτάνουν μέχρι τον 5ο αιώνα μ.Χ. Το πρώτο κεφάλαιο επικεντρώνεται στο ιπποκρατικό corpus –όρος με τον οποίο αναφερόμαστε σε ένα σύνολο περίπου 60 ιατρικών πραγματειών που τοποθετούνται στον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της ανθρώπινης φυσιολογίας και παθολογίας. Πρόκειται για το πρώτο συστηματικό ιατρικό corpus που μας έχει σωθεί από την αρχαιότητα. Το δεύτερο κεφάλαιο εστιάζει στο “De medicina” του εγκυκλοπαιδιστή Κέλσου (1ος αιώνας μ.Χ.), ο οποίος ζει και γράφει στη Ρώμη τον καιρό που αυτοκράτορας είναι ο Τιβέριος. Οι παρατηρήσεις του Κέλσου πάνω στο ζήτημα της ψυχικής ασθένειας (insania) μάς προσφέρουν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να διαπιστώσουμε τις αλλαγές στο πεδίο της διάγνωσης και της θεραπείας των υπό συζήτηση ασθενειών όπως αυτές συντελούνται σε ένα ρωμαϊκό πια περιβάλλον. Το τρίτο και το τέταρτο κεφάλαιο εξετάζουν τις απόψεις του Αρεταίου από την Καππαδοκία (1ος-2ος αιώνα μ.Χ.) και του Γαληνού (2ος αιώνας μ.Χ.) αντίστοιχα. Από τον πρώτο μάς έχει σωθεί μία πραγματεία με τίτλο Περὶ αἰτίων καὶ σημείων ὀξέων καὶ χρονίων παθῶν». Τα κεφάλαια του Αρεταίου για τη μανία και τη μελαγχολία αποτελούν εξαιρετικά δείγματα μίας γραφής που συνδυάζει την κλινική ακρίβεια με ένα είδος λόγου το οποίο έχει ξεκάθαρα λογοτεχνικές αξιώσεις. O Γαληνός, από την άλλη, είναι με διαφορά ο πιο σημαντικός γιατρός της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας. Το πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο ασχολείται με το “De morbis chronicis et acutis” του Καίλιου Αυρηλιανού (4ος-5ος αιώνας μ.Χ.). Το συγκεκριμένο κείμενο είναι μία λατινική μετάφραση του (χαμένου) Περὶ ὀξέων καὶ χρονίων παθῶν» του Σωρανού από την Έφεσο (1ος-2ος αιώνας μ.Χ.). Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ο Καίλιος προσθέτει και τη δική του προσωπική φωνή, δίνοντάς μας έτσι την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τον τρόπο σκέψης γύρω από τη μανία και τη μελαγχολία κατά την ύστερη αρχαιότητα.
⟶ Kallipos
