Χώρος και Πολίτης : διερευνώντας τη σημασία του δημοσίου χώρου για την ιδιότητα του πολίτη - Πρώτη έκδοση. - Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, 2023

Παρατηρώντας ως θετικός επιστήμονας στο εργαστήριό του τις αντιδράσεις ή τις συμπεριφορές των υλικών σωμάτων των συμπατριωτών μας, οδηγήθηκα και μάλλον κατέληξα σε δύο βασικές διαπιστώσεις, τις οποίες παραθέτω αμέσως: α) στην έλλειψη των χαρακτηριστικών της ιδιότητας του πολίτη (πολιτότητα, citizenship) και β) στην κυριαρχία της αντίληψης του ιδιώδημου στη νοοτροπία μας και στην καθημερινότητά μας. Ο νεολογισμός μου «ιδιώδημον» (ή priblic), τον οποίο εισηγήθηκα σε πανελλήνιο συνέδριο το 2011 (Θεολόγου-Βενετή, 2011: 17-29) και εξηγώ παρακάτω, παράγεται από τη σύνθεση των λέξεων ιδιωτικός (private) και δημόσιος (public). Η ιδιότητα του πολίτη και ο σεβασμός του δημόσιου χώρου αποτελούν θεμελιακά και συγκροτητικά συστατικά μιας νεωτερικής κοινωνίας και ενός νεωτερικού κράτους. Στην Ελλάδα, για διάφορους λόγους, δεν σχεδιάστηκε η θεσμοθέτηση ενός τέτοιου νομοθετικού πλαισίου, ώστε να ευδοκιμήσει σε αυτό η ιδιότητα του πολίτη και να καλλιεργηθεί ο σεβασμός του δημόσιου ή του κοινόχρηστου χώρου. Καταλυτικός παράγοντας αυτής της νεοελληνικής αδυναμίας είναι η διαρκής εδαφική αναοριοθέτηση (1827-1947) της χώρας, με αναπόφευκτες δημογραφικές προσθήκες, νοοτροπίες και πολιτικές κουλτούρες από πρώην οθωμανικές περιοχές με κοινοτική οργάνωση της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Η εργασία λαμβάνει υπόψη της τους συγκεκριμένους ιστορικούς λόγους, με τα ποικίλα πολιτισμικά πρότυπα και τους ασαφείς αξιακούς κώδικες που έχουν συμβάλει σε αυτή την εκτρωματική ανάπτυξη ιδιοτήτων που είναι αφενός απολιτικές και αντικοινωνικές και αφετέρου βαθιά συντηρητικές, εφόσον συντηρούν την ιδιοτέλεια και τα πελατειακά χαρακτηριστικά του πολιτικού συστήματος. Στόχος της μονογραφίας είναι να θίξει ζητήματα, χωρίς να τα διατυπώνει ρητά ως ερωτήματα ή υποθέσεις εργασίας, τα οποία θα διερευνήσει συστηματικά και αναλυτικά. Η ιδιότητα του πολίτη και η άρρηκτη σχέση της με τον δημόσιο χώρο ενδεικτικώς εμπλέκει ασφαλώς την περιοχή των δικαιωμάτων, ανθρωπίνων, πολιτικών κτλ., τα οποία από μόνα τους αποτελούν ειδικότερη και πολύ σημαντική θεματική αυτής της σχέσης· επίσης, εμπλέκονται ζητήματα νομικά (δικαίου και όχι μόνο πολεοδομικού), αρχιτεκτονικής, πολιτικής επιστήμης, ιδεολογικά, κοινωνιολογικά, πολιτισμικά, αξιακά κτλ.

⟶ Kallipos