Καλλιέργεια λαχανικών στο θερμοκήπιο : αγγουριά, κολοκυθιά, καρπουζιά, πεπονιά, φράουλα , δεύτερος τόμος - Πρώτη έκδοση. - Αθήνα: Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, 2004

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Γενικά για την Οικογένεια των Κολοκυνθιδών
1. Εισαγωγή 21
2. Διαφοροποίηση Ανθέων 22
α. Γενετικοί παράγοντες που επηρεάζουν την έκφραση του φύλου 24
β. Επίδραση περιβαλλοντικών συνθηκών στην έκφραση του φύλου των ανθέων 24
γ. Επίδραση των ορμονών στην έκφραση του φύλου των ανθέων 26
3 Άνθηση 29
4 Επικονίαση 30
5 Καρπόδεση 31
6 Παρθενοκαρπία 32
7 Χρήση Καρποδετικών Ορμονών 33
8 Ανάπτυξη του Καρπού 35
9 Πίκρισμα Καρπών 38

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Τα Λαχανοκομικά Είδη των Κολοκυνθιδών
Ι. Η Αγγουριά
1 Γενικά 41
2 Χρήσεις 41
3 Καταγωγή - Διάδοση - Καλλιέργεια στην Ελλάδα 42
4 Περιγραφή του Φυτού 48
α. Φυτό 48
β. Ρίζα 49
γ. Βλαστός 49
δ. Φύλλα 50
ε. Άνθη 50
στ. Καρπός 51
5 Παραγωγή Σποροφύτων στο Σπορείο 52
α. Σπορά 52
β. Περιβαλλοντικές συνθήκες και καλλιεργητικές φροντίδες στο σπορείο 54
i. Θερμοκρασία και φως 54
ii. Παροχή συμπληρωματικού CO2 55
iii. Σχετική υγρασία 56
iv. Εμβολιασμός των φυτών 56
v. Λοιπές καλλιεργητικές φροντίδες 56
6 Απαιτήσεις σε Κλίμα και Έδαφος 58
α. Κλίμα 58
β. Έδαφος 59
7 Προετοιμασία του Εδάφους του Θερμοκηπίου 59
8 Βασική Λίπανση 61
9 Μεταφύτευση 62
10 Συνθήκες Μικροπεριβάλλοντος Θερμοκηπίου 64
α. Θερμοκρασία αέρα 64
β. Θερμοκρασία εδάφους 68
γ. Φως 68
δ. Σχετική υγρασία 69
ε. Εμπλουτισμός του θερμοκηπίου με διοξείδιο του άνθρακα (CO2) 69
11 Καλλιεργητικές Φροντίδες 70
α. Συμπλήρωση κενών 70
β. Αντιμετώπιση ζιζανίων 70
γ. Υποστύλωση 71
δ. Κλάδεμα 72
i. Απλό σύστημα κλαδέματος σε σχήμα ομπρέλας 73
ii. Σύνθετο σύστημα κλαδέματος 75
ε. Άρδευση 78
στ. Επιφανειακή λίπανση 79
ζ. Λοιπές φροντίδες 81
12 Εκτός Εδάφους Καλλιέργειες 81
α. Σε υποστρώματα με σακούλες μείγματος τύρφης 83
β. Σε υποστρώματα πετροβάμβακα 84
13 Συγκομιδή - Συσκευασία - Αποδόσεις - Διατήρηση 86
14 Ποικιλίες 88
α. Μακρόκαρπες ποικιλίες και υβρίδια 89
β. Μικρόκαρπες ποικιλίες και υβρίδια τύπου «Νείλου» 91
15 Βελτίωση 94
16 Σποροπαραγωγή 95
17 Ζωικοί Εχθροί και Ασθένειες 96
α. Νηματώδεις σκώληκες 96
β. Έντομα 96
γ. Μυκητολογικές ασθένειες 97
δ. Βακτηριακές ασθένειες 99
ε. Ιώσεις 100

II. Η Κολοκυθιά
1 Γενικά 101
2 Χρήσεις 103
3 Καταγωγή - Διάδοση - Παγκόσμια Παραγωγή 103
4 Καλλιέργεια στην Ελλάδα 105
5 Περιγραφή του Φυτού 109
α. Φυτό 109
β. Ρίζα 109
γ. Βλαστός 109
δ. Φύλλα 110
ε. Άνθη 110
στ. Καρπός 112
6 Πολλαπλασιασμός 113
7 Απαιτήσεις σε Κλίμα και Έδαφος 114
8 Προετοιμασία του Εδάφους - Βασική Λίπανση 115
9 Μεταφύτευση 116
10 Συνθήκες Μικροπεριβάλλοντος Θερμοκηπίου 116
11 Καλλιεργητικές Φροντίδες 117
α. Συμπλήρωση κενών 117
β. Αντιμετώπιση ζιζανίων 118
γ. Υποστύλωση 118
δ. Κλάδεμα 118
ε. Εφαρμογή φυτορυθμιστικών ουσιών 119
στ. Επιφανειακή λίπανση - άρδευση 119
ζ. Λοιπές φροντίδες 120
12 Συγκομιδή - Συσκευασία - Αποδόσεις - Διατήρηση 120
13 Ποικιλίες 121
14 Βελτίωση 126
15 Σποροπαραγωγή 128
16 Εχθροί και Ασθένειες 129
17 Φυσιολογικές Ανωμαλίες (μη παρασιτικές ασθένειες) .... 129
α. Πίκρισμα καρπών 129
β. Αργυρόχρωμη κηλίδωση των φύλλων 130
γ. Φυσιολογικό κιτρίνισμα των φύλλων 130

III. Η Καρπουζιά
1 Γενικά 131
2 Χρήσεις 132
3 Καταγωγή - Παγκόσμια Εξάπλωση 133
4 Καλλιέργεια στην Ελλάδα 134
5 Μορφές Καλλιέργειας Καρπουζιάς 137
6 Βοτανικά Χαρακτηριστικά 138
α. Φυτό 138
β. Ρίζα 138
γ. Βλαστός 138
δ. Φύλλα 138
ε. Άνθη 140
στ. Καρπός. 141
7 Πολλαπλασιασμός - Εργασίες στο Σπορείο 142
α. Εποχή σποράς -Τρόποι σποράς 142
β. Εμβολιασμός 143
8 Απαιτήσεις σε Κλίμα και Έδαφος 146
9 Προετοιμασία του Χωραφιού - Βασική Λίπανση - Κατασκευή Τραπεζιών 147
α. Προετοιμασία 147
β. Βασική λίπανση 147
γ. Κατασκευή τραπεζιών 149
10 Σπορά και Μεταφύτευση 150
α. Απευθείας σπορά στο χωράφι 150
β. Μεταφύτευση 151
γ. Αποστάσεις φυτών 152
11 Χαμηλή Κάλυψη Φυτών 153
12 Επικονίαση-Γονιμοποίηση Ανθέων 154
13 Συνθήκες Μικροπεριβάλλοντος του Θερμοκηπίου 156
14 Καλλιεργητικές Φροντίδες 156
α. Συμπλήρωση κενών 156
β. Αραίωμα 156
γ. Σταδιακή προσαρμογή των φυτών (εγκλιματισμός) 157
δ. Υποστύλωση των φυτών στο θερμοκήπιο-κλάδεμα 158
ε. Καταπολέμηση ζιζανίων 160
στ. Προστασία φυτών σε καλλιέργειες χαμηλών σκέπαστρων με δίκτυα 161
ζ. Επιφανειακή λίπανση - άρδευση 162
η. Στήριξη εναέριων καρπών 164
θ. Υποβοήθηση της ανάπτυξης των καρπών 164
ι. Λοιπές φροντίδες 165
15 Συγκομιδή - Αποδόσεις - Διατήρηση των Καρπών 165
16 Βελτίωση των Φυτών 167
17 Ποικιλίες 168
α. Ελληνικές (συνιστούν πληθυσμούς) 168
β. Ξενικές ποικιλίες και υβρίδια 168
18 Σποροπαραγωγή 170
19 Μη Παρασιτικές Ασθένειες - Φυσιολογικές Ανωμαλίες 171
α. Ηλιόκαμα 171
β. Σκάσιμο των καρπών 171
γ. Σήψη της κορυφής του καρπού (blossom end rot) 172
δ. Φυσιολογική καρπόπτωση 172
ε. Φελλοποίηση του φλοιού των καρπών 173
στ. Κοίλη (κούφια) καρδιά του καρπουζιού 174
20 Ζωικοί Εχθροί - Ασθένειες 175
21 Καλλιέργεια Άσπερμων Καρπουζιών 175
α. Γενικά 175
β. Παραγωγή άσπερμων ποικιλιών 175
γ. Εδαφοκλιματικές απαιτήσεις των άσπερμων ποικιλιών καρπουζιάς 178
i. H θερμοκρασία φυτρώματος 178
ii. H ταχύτητα του φυτρώματος 178
iii. H ανάγκη σποράς σε σπορείο 178
iv. H προσκόλληση των σποροπεριβλημάτων στις κοτυληδόνες 179
vi. H ρύθμιση της θερμοκρασίας μετά το φύτρωμα σε χαμηλότερα επίπεδα 179
δ. Διάταξη των φυτών στο χωράφι 180
i. Ο ρόλος του επικονιαστή 180
ii. Συστήματα διάταξης των φυτών 180
ε. Επιλογή ποικιλιών 182
στ. Καλλιεργητική πρακτική 183
i. Εποχή σποράς 183
ii. Εμβολιασμός 183
iii. Οι αποστάσεις σποράς ή φύτευσης .. 183
iv. Εξασφάλιση της επικονίασης και των τελευταίων ανθέων 184
v. Λοιπές φροντίδες 184

IV. Η Πεπονιά
1 Βοτανική Ταξινόμηση 185
2 Χρήσεις 188
3 Καταγωγή - Παγκόσμια Εξάπλωση 190
4 Καλλιέργεια στην Ελλάδα 191
5 Μορφές Καλλιέργειας Πεπονιάς 195
6 Βοτανικά Χαρακτηριστικά 196
α. Φυτό 196
β. Ρίζα 196
γ. Βλαστός 196
δ. Φύλλα 197
ε. Άνθη 197
στ. Καρπός 199
7 Πολλαπλασιασμός 201
α. Γενικά 201
β. Μέθοδοι σποράς-Στρωμάτωση του σπόρου 202
γ. Συνθήκες σπορείου και φροντίδες των σπορόφυτων 204
i. Θερμοκρασία-Φως 204
ii. Σχετική υγρασία-εξαερισμός 205
iii. Εμβολιασμός 206
iv. Λοιπές φροντίδες 206
8 Απαιτήσεις σε Έδαφος και Κλίμα 207
α. Έδαφος 207
β. Κλίμα 208
9 Προετοιμασία Χωραφιού - Βασική Λίπανση - Κατασκευή τραπεζιών 209
α. Προετοιμασία 209
β. Βασική λίπανση 209
γ. Κατασκευή τραπεζιών 211
δ. Εδαφοκάλυψη 211
10 Σπορά στο Χωράφι - Μεταφύτευση 212
α. Απευθείας σπορά στο χωράφι 212
β. Μεταφύτευση 213
11 Κάλυψη Φυτών σε Χαμηλά Σκέπαστρα 215
12 Συνθήκες Μικροπεριβάλλοντος στο Θερμοκήπιο 215
α. Σχετική υγρασία 215
β. Θερμοκρασία 216
γ. Φως 217
δ. Ανθρακολίπανση 218
13 Καλλιεργητικές φροντίδες 219
α. Συμπλήρωση κενών 219
β. Αραίωμα 219
γ. Σταδιακή προσαρμογή των φυτών στο περιβάλλον (εγκλιματισμός) 219
δ. Κλάδεμα 219
ε. Υποστύλωση - Σχήματα καρποφορίας 221
στ. Υποβοήθηση της επικονίασης-γονιμοποίησης 225
ζ. Καταπολέμηση ζιζανίων 226
η. Προστασία φυτών σε καλλιέργειες χαμηλών σκέπαστρων με δίχτυα 227
θ. Επιφανειακή λίπανση 227
ι. Άρδευση 230
κ. Στήριξη εναέριων καρπών 233
λ. Λοιπές καλλιεργητικές φροντίδες 234
14 Ανάπτυξη - Ωρίμαση Καρπού 234
15 Συγκομιδή -Αποδόσεις -Αποθήκευση 236
16 Ποικιλίες 238
α. Ξενικές 238
β. Εγχώριες ποικιλίες κατάλληλες για υπαίθριες καλλιέργειες... 242
17 Βελτίωση της Πεπονιάς 246
18 Μη Παρασιτικές Ασθένειες (φυσιολογικές ανωμαλίες) 247
α. Σχίσιμο των καρπών 247
β. Ηλιόκαμα 247
γ. Τροφοπενίες 247
δ. Φελλοποίηση του φλοιού των καρπών 247
ε. Παραμόρφωση της κορυφής των καρπών 248
στ. Περιφερειακό κιτρίνισμα-νέκρωση των φύλλων 248
19 Εχθροί και Ασθένειες 250
α. Ζωϊκοί εχθροί 250
i. Νηματώδεις σκώληκες: Heterodera sp 250
ii. Έντομα 250
iii. Τρωκτικά και ποντίκια 251
β. Ασθένειες 251
i. Μυκητολογικές 251
ii. Βακτηριακές 251
iii. Ιώσεις 251
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία για τις Κολοκυνθίδες 252

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Φράουλα
1 Γενικά 261
2 Χρήσεις 262
3 Καταγωγή - Βοτανική Ταξινόμηση 262
4 Παγκόσμια Εξάπλωση 265
5 Διάδοση στην Ελλάδα 268
6 Περιγραφή του Φυτού 272
α. Φυτό 272
β. Ρίζα 272
γ. Βλαστός 274
δ. Στόλωνες 275
ε. Φύλλα 277
στ. Ταξιανθία, 279
ζ. Άνθος 280
η. Καρπός 282
θ. Σπέρματα (αχαίνια) 283
7 Μορφολογικές Διαφορές Μεταξύ των Φυτών των Σπουδαιότερων Ειδών Φράουλας 283
α. Fragaria vesca L 283
β. Fragaria moschata Duch ή F. elatior Ehrh 284
γ. Fragaria viridis Duch, ή F. collina Ehrh. ή F. bifera Duch 284
δ. Fragaria chiloensis Duch 285
ε. Fragaria virginiana Duch 285
στ. Fragaria x ananassa Duch 286
8 Πολλαπλασιασμός 286
α. Εγγενής πολλαπλασιασμός 286
β. Αγενής πολλαπλασιασμός 286
9 Εδαφοκλιματικές Συνθήκες 287
α. Κλίμα 287
i. Γενικά 287
ii. Κλιματικοί παράγοντες και φυσιολογία φυτού 288
β. Έδαφος 294
10 Προετοιμασία Χωραφιού για Εγκατάσταση της Φυτείας 295
α. Κατεργασία εδάφους 295
β. Βασική λίπανση 297
γ. Διαμόρφωση αναχωμάτων-τραπεζιών 298
i. Απλά αναχώματα 298
ii. Δίδυμα αναχώματα 298
iii. Τραπέζια 299
δ. Εδαφοκάλυψη με πλαστικό 301
11 Εγκατάσταση της Φυτείας 302
α. Επιλογή των κατάλληλων φυτών 302
β. Κατηγορίες φυτικού πολλαπλασιαστικού υλικού 303
i. Φρέσκα έρριζα μοσχεύματα 303
ii. Έρριζα μοσχεύματα ψυγείου 305
iii. Φυτά από in vitro καλλιέργεια 306
γ. Φύτευση 307
12 Κατηγορίες Καλλιεργειών με Κάλυψη 309
α. Χαμηλά σκέπαστρα 309
β. Yψηλά σκέπαστρα 310
i. Καλλιέργεια επί εδάφους 310
ii. Υδροπονικά συστήματα φράουλας 310
13 Καλλιεργητικές Φροντίδες 314
α. Συμπλήρωση κενών 314
β. Ζιζανιοκτονία-βοτανίσματα 314
γ. Αφαίρεση στολώνων και πρώιμων ανθέων 315
δ. Καθαρισμός φυτείας 316
ε. Εδαφοκάλυψη με αχυροστρωμνή (καλαμιά) 316
στ. Ρύθμιση θερμοκρασίας 316
ζ. Ρύθμιση φωτός 318
η. Εξαερισμός 318
θ. Απομάκρυνση πλαστικού 318
ι. Άρδευση 319
κ. Επιφανειακή λίπανση 320
λ. Υποβοήθηση της επικονίασης 321
μ. Χρήση ορμονών για την καρπόδεση 322
ν. Καθάρισμα και κούρεμα της φυτείας 322
ξ. Φυτοπροστασία 323
14 Ανάπτυξη και Ωρίμαση Καρπού 323
15 Συγκομιδή 325
16 Ποικιλίες 328
α. Ποικιλίες κατάλληλες και για καλλιέργεια υπό κάλυψη 329
i. Πρώιμες ποικιλίες 329
ii. Μεσοπρώιμες ποικιλίες . 333
β. Ποικιλίες μεσοπρώιμες κατάλληλες για υπαίθρια καλλιέργεια και υπό
προϋποθέσεις και για κάλυψη 336
γ. Ποικιλίες κατάλληλες μόνο για υπαίθρια καλλιέργεια 337
i. Όψιμες ποικιλίες 337
ii. Πολύ όψιμες ποικιλίες 338
δ. Πολυφόρες ποικιλίες 339
17 Εχθροί και Ασθένειες 341
α. Ζωικοί εχθροί 341
i. Έντομα 341
ii. Νηματώδεις σκώληκες 343
iii. Σαλιγκάρια και έλικες 343
iv. Λοιποί εχθροί 343
β. Ασθένειες 344
i. Μυκητολογικές 344
ii. Βακτηριακές 346
iii. Ιώσεις και μυκοπλάσματα 347
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία για τη Φράουλα 349

Παράρτημα
Ι. Κατάσταση Πινάκων 353
II. Κατάσταση Εικόνων 357
III. Κατάσταση Σχημάτων 361