Σακαλάκη, Μαρία [Συγγραφέας]. Ψυχολογία της οικονομικής σκέψης

Η απονομή του βραβείου Νόμπελ Οικονομίας 2002 στον ψυχολόγο David Kahneman και στον οικονομολόγο Vernon Smith υπογραμμίζει πόσο σημαντικές επιπτώσεις είχε, για την καλύτερη κατανόηση των οικονομικών πρακτικών και των γνωστικών διαδικασιών που τις διέπουν, η άρση της υπόθεσης του ορθολογισμού καθώς και η υιοθέτηση της πειραματικής μεθόδου στη μελέτη των οικονομικών φαινομένων.

Το βιβλίο αυτό αποβλέπει σε μια κριτική προσέγγιση του αξιώματος του οικονομικού ορθολογισμού, μέσα από την ανάλυση κλασικών και σύγχρονων εργασιών της κοινωνικής και οικονομικής ψυχολογίας, και στη συζήτηση των εναλλακτικών θέσεων που προκύπτουν από τα πορίσματα των σύγχρονων ερευνών. Η ατέλεια της πληροφορίας, οι περιορισμένες γνωστικές ικανότητες του ανθρώπου, η τάση του να εξοικονομεί τη νοητική του ενέργεια και να προτιμά σύντομους και λιτούς συλλογισμούς, οι κοινωνικοί ντετερμινισμοί που οριοθετούν τη σκέψη του είναι μερικοί από τους παράγοντες που περιορίζουν ή αναχαιτίζουν τον ορθολογισμό.

Από την άλλη μεριά, στο οικονομικό πεδίο, που χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό πολυπλοκότητας, αβεβαιότητας και αδιαφάνειας, τα προϊόντα της κοινωνικής σκέψης, συμβάσεις, αναπαραστάσεις, νόρμες, πίστεις, αποτελούν ένα πλούσιο απόθεμα υποκατάστατων της γνώσης. Τα άτομα αντλούν από το απόθεμα αυτό, η αποτελεσματικότητα του οποίου αποδεικνύεται συχνά ανώτερη από την προσφυγή στους στατιστικούς νόμους ή στους κλασικούς κανόνες του ορθολογισμού, τα μέσα που τους εξασφαλίζουν τη συνεννόηση, τη συναίνεση και το συντονισμό των πράξεών τους, καθιστώντας εφικτές τις οικονομικές επιλογές, αποφάσεις, πράξεις. Οι θεωρητικές εναλλακτικές που προτείνουν οι ερευνητές παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε μια ιστορική στιγμή που χαρακτηρίζεται από την πίστη της κυρίαρχης οικονομικής θεωρίας στην παντοδυναμία των νόμων της αγοράς και στην αναπόφευκτη επέκτασή τους σε παγκόσμια κλίμακα.