Γεωργική εντομολογία - Αθήνα: Επιστημονικές εκδόσεις Παρισιάνου

Γιατί αποφάσισα να γράψω αυτό το βιβλίο; Για πάνω από 30 χρόνια, από το 1964, λειτουργούμε ένα πρόγραμμα MCs στην Τεχνολογία της Φυτοπροστασίας στο Πανεπιστήμιο του Reading. Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών δίδαξα οικονομική εντομολογία σε πολλές εκατοντάδες σπουδαστών, από πολλά διαφορετικά μέρη του κόσμου. Κάθε ένας από αυτούς θα έβρισκε διαφορετικούς εχθρούς με διαφορετική σημασία για αυτόν, αλλά από όλα τα βιβλία της γεωργικής εντομολογίας δεν μπόρεσα να βρω παρά μόνο δύο βιβλία, αυτά του Hill (1983 για τις τροπικές και 1987 για τις εύκρατες περιοχές), τα οποία δεν αναφέρονται σε μία μόνο χώρα ή ήπειρο. Στην επαγγελματική μου πορεία είχα την τύχη να επισκεφθώ κάθε μία από τις 5 κύριες ηπείρους αρκετές φορές για να διδάξω ή/και να επιβλέψω έρευνα. Αυτή η εμπειρία συνδυάστηκε με την εμπλοκή μου με πάνω από 40 ξένους σπουδαστές που διενεργούσαν έρευνα στο Πανεπιστήμιο Reading. Έτσι, λοιπόν, ασχολήθηκα με τις περισσότερες καλλιέργειες που αναφέρονται σε αυτό το βιβλίο και γνώρισα πολλά από τα έντομα που ενδιέφεραν τις καλλιέργειες αυτές. Για τον λόγο αυτό αισθάνθηκα ότι έπρεπε να γράψω ένα βιβλίο για τα «έντομα που ενδιαφέρουν» με μία παγκόσμια θεώρηση.

Βέβαια, δεδομένου του τεράστιου αριθμού των Οικογενειών και ειδών εντόμων με οικονομική σημασία σε διάφορα μέρη του κόσμου, έπρεπε να χρησιμοποιήσω την εμπειρία μου στο να διαλέξω εκείνα που μου έδειχναν ότι «ενδιέφεραν» περισσότερο. Ένας άλλος συγγραφέας ίσως να είχε κάνει μια κάπως διαφορετική επιλογή. Λόγω της χώρας που βρίσκομαι, είναι αναπόφευκτο, η θεώρησή μου για τους μικρότερης σημασίας εχθρούς να έχει να κάνει με τη βόρεια Ευρώπη. Μπορεί επίσης να έχω δώσει περισσότερες λεπτομέρειες εκεί όπου για κάποια είδη έχω περισσότερη γνώση.

Υπήρχαν επίσης πολλά είδη για τα οποία έπρεπε να πάρω πληροφορίες από άλλα βιβλία ή το διαδίκτυο. Για τον λόγο αυτό, αναμένω το βιβλίο να έχει και λάθη, ιδιαίτερα όταν διαφορετικές πηγές δίνουν διαφορετικές πληροφορίες για το ίδιο θέμα! Οι πληροφορίες, ιδιαίτερα για τη διάρκεια του βιολογικού κύκλου και για τον αριθμό των γενιών, ίσως να μην είναι ακριβείς για κάθε περιοχή που το ίδιο είδος εντόμου βρίσκεται. Μη πλήρεις πληροφορίες μπορεί επίσης να δίνονται για τη γεωγραφική κατανομή κάποιου εχθρού και για τα φυτά τα οποία προσβάλλει. Προφανώς και θα εκτιμήσω να λάβω από τους αναγνώστες περισσότερο ακριβείς πληροφορίες.

Όπως τόνισα και προηγουμένως, ο διαθέσιμος χώρος στο βιβλίο καθιστά αναγκαία την επιλογή των ειδών που θα συμπεριληφθούν. Πρέπει επίσης να τονίσω ότι οι αλλαγές στις καλλιεργητικές τεχνικές και στην εν γένει διαχείριση των καλλιεργειών έχει συχνά ως αποτέλεσμα να διαφοροποιούνται και «τα έντομα που ενδιαφέρουν». Από εκείνα τα είδη που σήμερα θεωρώ ότι είναι τα δέκα πιο σπουδαία έντομα εχθροί των καλλιεργειών παγκοσμίως, κανένα δεν είχε αυτή τη σημασία όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1950 δίδασκα οικονομική εντομολογία στο Imperial College, και ίσως κανένα να μην έχει αυτή τη σημασία σε είκοσι χρόνια. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, τα εντομοκτόνα και τα σημερινά συνθετικά λιπάσματα δεν χρησιμοποιούνταν τόσο πολύ, και οι χειρωνακτικές εργασίες στις καλλιέργειες ήταν διαθέσιμες, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που αφορούσαν στη σπορά και στη ζιζανιοκτονία. Τότε υπήρχαν διαφορετικά καλλιεργούμενα φυτά, οι ποικιλίες που υπάρχουν σήμερα είναι αρκετά διαφορετικές από τις παλαιότερες, και ο χρόνος σποράς διέφερε τότε σε σχέση με σήμερα. Θα βρείτε στο βιβλίο αυτό αρκετές περιπτώσεις που με παραδείγματα φαίνεται η διαφορά στη σπουδαιότητα ενός εχθρού με τον χρόνο. Κάτι άλλο το οποίο έχει αλλάξει, και μάλιστα πολύ συχνά, είναι το λατινικό όνομα που δίνεται σε κάθε είδος και η κατάταξή του στις διάφορες σχετικές Τάξεις των εντόμων. Δεν είμαι ειδικός στην ταξινόμηση των εντόμων, αλλά προσπάθησα να χρησιμοποιήσω λατινικά ονόματα τα οποία είναι αποδεκτά σήμερα όπως επίσης και την ταξινόμηση η οποία είναι σχετικά σύγχρονη και ευρέως αποδεκτή. Οι αναγνώστες με κάποια γνώση της εντομολογίας μπορεί να μην γνωρίζουν λεπτομέρειες, όπως συνέβη και με εμένα, σχετικά με μερικές σύγχρονες αλλαγές στην ταξινόμηση των εντόμων. Είναι ένα περίεργο αποτέλεσμα από την υιοθέτηση της διώνυμης λατινικής ονοματολογίας από τον Λινναίο ότι μερικές φορές τα ονόματα αυτά δεν είναι τόσο χρήσιμα για την επικοινωνία όσο τα αγγλικά κοινά ονόματα, στα οποία πάρα πολύ μικρές αλλαγές έχουν γίνει με την πάροδο του χρόνου!

Το βιβλίο αυτό επικεντρώνεται στα «έντομα που ενδιαφέρουν». Δεν είναι ένα βιβλίο που μπορείς να βρεις τον τρόπο αντιμετώπισης για κάθε έναν συγκεκριμένο εχθρό. Έχω δώσει έμφαση σε θέματα όπως τα συμπτώματα, η ζημιά που προκαλείται, η βιολογία και οι πιο σημαντικοί χαρακτήρες με τους οποίους γίνεται εύκολα η αναγνώριση. Προσπαθώ να δώσω επαρκείς πληροφορίες στο πώς υποδιαιρούνται οι διαφορετικές Τάξεις, προκειμένου να γίνει δυνατός ο διαχωρισμός των σχετικών Οικογενειών μέσα στην Τάξη. Ο σκοπός μου είναι να εφοδιάσω τον αναγνώστη με τις απαραίτητες γνώσεις ώστε, χρησιμοποιώντας σχετικά εύκολους χαρακτήρες, να κατατάξει πολλά από τα έντομα τα οποία συναντά σε Οικογένειες. Αυτό μπορεί μερικές φορές να γίνει δυνατό μόνο όταν αγνοήσει ορισμένες, συνήθως αρκετά σπάνιες, εξαιρέσεις. Έτσι, στην πράξη αυτό είναι πιο χρήσιμο, αν και όχι τόσο ακριβές, από το να χρησιμοποιεί κάποιος συγκεκριμένες επιστημονικές κλείδες ταξινόμησης. Με μία επιστημονική κλείδα αναγνώρισης συνήθως καταλήγουμε σε ένα όνομα το οποίο είναι ή δεν είναι σωστό. Επίσης με μια κλείδα μπορεί να καταλήξεις σε μία Οικογένεια εντόμων που εγώ δεν είχα χώρο να συμπεριλάβω στο βιβλίο αυτό. Ελπίζω ότι τότε θα καταλάβετε ότι «δεν βρήκατε την Οικογένεια αυτή στο βιβλίο» και όχι να την εντάξετε κάπου λάθος, γεγονός που θα μπορούσε να συμβεί και με τη χρησιμοποίηση μιας κλείδας αναγνώρισης.

Στο βιβλίο έχω συμπεριλάβει πολύ μεγάλο αριθμό σχημάτων. Θα παρατηρήσετε ότι σε πολλά από αυτά υπάρχουν βέλη που δείχνουν ένα συγκεκριμένο μορφολογικό χαρακτήρα. Αυτούς τους χαρακτήρες, πολύ χρήσιμους για την αναγνώριση, επίτηδες δεν έχω ονοματίσει, γιατί θεωρώ ότι για να είναι χρήσιμοι και για να τους θυμάται κανείς ευκολότερα, πρέπει να διαβάσει την αντίστοιχη περιγραφή στο κείμενο. Έτσι, κάτι που δεν συμβαίνει σε άλλα βιβλία, κάθε σχήμα είναι κοντά στο κείμενο που την αφορά. Δεν είναι όλα τα σχήματα μαζί κάπου μακριά από το κείμενο, και είμαι γι’ αυτό πολύ ευγνώμων στο Dr Ward Cooper του Wiley-Blackwell που συμφώνησε ότι αυτό το βιβλίο πρέπει να παραχθεί με αυτό τον πιο δαπανηρό τρόπο.

Ο προσδιορισμός ενός εντόμου σε επίπεδο Οικογένειας είναι συχνά αρκετός για να σας κάνει να εντοπίσετε αν αυτό μπορεί να είναι δυνητικά επιζήμιο ή αντίθετα ωφέλιμο (αρπακτικό, παρασιτοειδές ή επικονιαστής). Είναι εκπληκτικό πόσο γρήγορα μπορεί κάποιος, ακόμα και με περιορισμένη μελέτη στα έντομα, να αποκτήσει την ικανότητα προσδιορισμού της Οικογένειας στην οποία ανήκει ένα είδος εντόμου. Θα έχει έτσι το ερέθισμα να μελετήσει περισσότερο ένα δείγμα που δεν μπορεί να το εντάξει σε Οικογένεια και με τον τρόπο αυτό να αυξάνει η γνώση του στην εντομολογία!

Τα έντομα δεν «ενδιαφέρουν» μόνο εμάς, αλλά είναι επίσης εκπληκτικά και συχνά όμορφα ζώα που ανακάλυψαν πολλά πράγματα, όπως την κάλυψη (καμουφλάζ), τους αναπνευστήρες, τις στολές κατάδυσης και το Velcro πολύ πριν από εμάς. Πραγματικά ελπίζω ότι αυτό το βιβλίο θα σας ενθαρρύνει να μάθετε περισσότερα γι’ αυτά τα εντυπωσιακά όντα. Ίσως ακόμα να σας κεντρίσει (όχι κυριολεκτικά!) το «μαμούνι» της εντομολογίας.

[Από το πρόλογο του βιβλίου]