The emigration of Greeks and diaspora engagement policies for economic development - 1η έκδοση. - Athens: Centre of Planning and Economic Research (KEPE), 2016

Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης το 2008, εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες έχουν φύγει από την πατρίδα τους σε αναζήτηση απασχόλησης στο εξωτερικό. Αντίθετα με παλαιότερα κύματα μετανάστευσης από την Ελλάδα, οι σημερινοί μετανάστες είναι κυρίως νέοι υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου, οι πολύτιμες γνώσεις και δεξιότητες των οποίων αξιοποιούνται προς όφελος άλλων χωρών. Με την έξοδό τους τίθενται δύο μεγάλες προκλήσεις χάραξης πολιτικής : πρώτον, πώς να περιοριστεί ο αριθμός των νέων που μεταναστεύουν και να χρησιμοποιηθούν τα προσόντα τους μέσα στη χώρα και, δεύτερον, πώς να αξιοποιηθούν οι τεράστιες ευκαιρίες που προκύπτουν για την ελληνική οικονομία με την παρουσία ταλαντούχων Ελλήνων στο εξωτερικό, με την κινητοποίηση της διασποράς ώστε να χρησιμοποιήσει τις γνώσεις, τις δεξιότητες, και τους πόρους της όπως και τα επιστημονικά, επιχειρηματικά, και κοινωνικά της δίκτυα, με τρόπους που θα προωθήσουν την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας. Το βιβλίο αυτό επικεντρώνεται σε αυτή τη δεύτερη πρόκληση χάραξης πολιτικής.

Δεδομένα του ΟΟΣΑ για τους μετανάστες που ζουν σε διάφορες χώρες του κόσμου τεκμηριώνουν το υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο των Ελλήνων που έχουν φύγει την τελευταία δεκαετία, σε σύγκριση με εκείνους που έφυγαν παλαιότερα. Οι πληθυσμοί των γεννηθέντων στην Ελλάδα που διαμένουν σε διάφορες χώρες του εξωτερικού ξεχωρίζουν όμως σημαντικά ως προς το εκπαιδευτικό τους προφίλ. Οι γεννημένοι στην Ελλάδα που βρίσκονται στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν κατά πολύ το πιο υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, με το 70% να κατέχουν πανεπιστημιακό πτυχίο, σε σχέση με ένα μικρό μόνο ποσοστό των γεννημένων στην Ελλάδα που ζουν στη Γερμανία. Ωστόσο, η σύνθεση των Ελλήνων της Γερμανίας αλλάζει γρήγορα, εφόσον την τελευταία δεκαετία η Γερμανία ξεπέρασε τις ΗΠΑ ως την πιο σημαντική χώρα προορισμού για Έλληνες μετανάστες και το εκπαιδευτικό επίπεδο εκείνων που πηγαίνουν σήμερα στη Γερμανία είναι πολύ υψηλότερο από εκείνο των Ελλήνων μεταναστών προς τη Γερμανία του παρελθόντος.

Ανάμεσα στους Έλληνες της διασποράς συγκαταλέγονται διακεκριμένοι επιστήμονες και επιχειρηματίες, ενώ η δεξαμενή του ταλέντου της μεγαλώνει συνέχεια. Μέχρι στιγμής, η Ελλάδα έχει κάνει ελάχιστα για να αξιοποιήσει την πολύτιμη αυτή διασπορά προς όφελος της οικονομίας της. Η διεθνής εμπειρία παρουσιάζει πληθώρα επιτυχημένων πολιτικών που έχουν εφαρμόσει τόσο αναπτυσσόμενες όσο και ανεπτυγμένες χώρες, όπως τη δημιουργία επιστημονικών και επιχειρηματικών δικτύων που διευκολύνουν τη μεταβίβαση γνώσεων και δεξιοτήτων και προωθούν την ανάπτυξη επιχειρήσεων.

Για παράδειγμα, στο Talent Network for Innovation του ChileGlobal η Χιλή περιλαμβάνει πετυχημένα μέλη της Χιλιανής διασποράς που αφιερώνουν τον χρόνο, την εμπειρία, τις γνώσεις και τις επαφές τους για την ίδρυση καινοτόμων επιχειρήσεων στη Χιλή και την εισαγωγή καινοτομίας στις ήδη υπάρχουσες. Το Global Irish Network αποτελείται από επιχειρηματίες μεγάλης επιρροής, ιρλανδικής καταγωγής, που βρίσκονται σε σαράντα χώρες του κόσμου και συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας της Ιρλανδίας με την προώθηση ξένων επενδύσεων και την παροχή πρακτικής στήριξης των ιρλανδικών εξαγωγών. Το Indus Entrepreneurs είναι δίκτυο Ινδών υψηλής εξειδίκευσης που διαμένουν στο εξωτερικό, το οποίο διοργανώνει κάθε έτος εκατοντάδες εκδηλώσεις δικτύωσης και επιχειρηματικότητας, συμβάλλοντας σημαντικά στη δημιουργία επιχειρήσεων πληροφορικής στην Ινδία και στην εντυπωσιακή ανάπτυξη της οικονομίας της.

Η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει τις τεράστιες ευκαιρίες που παρουσιάζονται λόγω των μεγάλων επιτευγμάτων της διασποράς της. Με βάση την πολύτιμη διεθνή εμπειρία πολιτικής, χρειάζεται να σχεδιάσει κατάλληλες πολιτικές για να κινητοποιήσει αποτελεσματικά τα τμήματα και τα άτομα της διασποράς που μπορούν με τις γνώσεις, τις δεξιότητες, τις επαφές και τους πόρους τους, να προσφέρουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.