Ειδικοί φόροι κατανάλωσης στα καπνικά προϊόντα και τα αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα : έσοδα και ελαστικότητες - 1η έκδοση. - Αθήνα: Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, 2020

Η παρούσα μελέτη παρέχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ανάλυσης αναφορικά με τους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα καπνικά προϊόντα και τα αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα, με έμφαση στα σχετικά έσοδα και τις συνδεόμενες ελαστικότητες. Δεδομένης της σημασίας των φορολογικών εσόδων και των εν λόγω κατηγοριών προϊόντων στα οποία επιβάλλονται ΕΦΚ, το παρεχόμενο πλαίσιο ανάλυσης αναμένεται να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των αρχών για τη χάραξη της φορολογικής πολιτικής των ΕΦΚ.

Στη μελέτη δίδεται ο ορισμός των ΕΦΚ, ενώ περιγράφονται αναλυτικά τα διακριτικά χαρακτηριστικά τους και το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο που διέπουν την επιβολή τους. Αναλύεται η πιο πρόσφατη πορεία των συνδεόμενων φορολογικών εσόδων στις υπό εξέταση κατηγορίες των ΕΦΚ και τίθενται τα θεωρητικά θεμέλια για τον ορισμό των σχετικών ελαστικοτήτων. Η εμπειρική ανάλυση αφορά την εκτίμηση των ελαστικοτήτων ζήτησης ως προς τις τιμές και το εισόδημα, καθώς και την εκτίμηση της ευαισθησίας των φορολογικών εσόδων σε μεταβολές βασικών μακροοικονομικών μεγεθών, μέσω των σχετικών ελαστικοτήτων και της τάσης μεταβολής. Εξετάζονται, επιπλέον, ειδικά ζητήματα που χρήζουν θεώρησης και αφορούν τον ρόλο της προσιτότητας (affordability), του λαθρεμπορίου, καθώς και μία συμπεριφορική διάσταση.

Καλύπτοντας το σχετικό κενό που διαπιστώνεται στην υφιστάμενη βιβλιογραφία, πραγματοποιείται μια διακριτή ανάλυση μεταξύ των δύο κατηγοριών προϊόντων, των καπνικών προϊόντων και των αλκοολούχων ποτών, ενώ όπου καθίσταται εφικτό διαχωρίζονται και επιμέρους κατηγορίες. Σε όρους μεθοδολογιών και εμπειρικών εκτιμήσεων, επεκτείνονται οι βασικές εφαρμοζόμενες τεχνικές διαδικασίες, εφαρμόζονται εξειδικευμένα υποδείγματα που συνδέονται με τα ειδικά χαρακτηριστικά των υπό εξέταση προϊόντων και επιτρέπουν τη διερεύνηση του ρόλου των μέτρων πολιτικής, ενώ διαφοροποιείται η ανάλυση μεταξύ βραχυχρόνιας και μακροχρόνιας περιόδου.

Τα πλούσια και εξειδικευμένα ευρήματα επιβεβαιώνουν όλες τις βασικές επιλογές που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της ανάλυσης στην παρούσα μελέτη. Συνολικά, ο συνδυασμός όλων των διαστάσεων της παρεχόμενης ανάλυσης των ΕΦΚ για τα καπνικά προϊόντα και τα αλκοολούχα ποτά οδηγεί σε καίριες διαπιστώσεις για την εφαρμογή των συνδεόμενων πολιτικών. Η βαθιά γνώση αναφορικά με όλο το φάσμα των εν λόγω διαστάσεων απαιτεί, σε κάθε περίπτωση, συνεχή παρακολούθηση των σχετικών εξελίξεων και τακτική αναθεώρηση και προσαρμογή σε μεταβολές και νέες συνθήκες, εξαιτίας της δυναμικής που τείνει να χαρακτηρίζει ορισμένες από τις διαστάσεις αυτές.